Koruyucu Aile Hizmetinde İletişim Dinamikleri: Koruyucu Aile, Koruyucu Çocuk ve Biyolojik Aile Arasındaki Etkileşim Örüntüleri
DOI:
https://doi.org/10.64782/istlj2243109134Anahtar Kelimeler:
İletişim- Koruyucu Aile- Koruyucu ÇocukÖz
Koruyucu aile modeli tüm dünyada ve ülkemizde çocuk refahı alanında uygulanan aile odaklı sosyal hizmet müdahalelerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Kuruluş bakımına önemli bir alternatif olan bu model, çocukların sıcak bir aile ortamında yetişmesini ve toplumsal hayata bağımsız bireyler olarak katılımını amaçlar. İlgili mevzuat çerçevesinde yürütülen koruyucu aile sistemi, hizmetin doğası gereği kültürel, toplumsal ve bireysel dinamiklerle etkileşime açık bir model olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun yanında insan ilişkilerinin doğası, hizmet modelinin yürütülmesinde rol alan tarafların hepsinin sahip oldukları iletişim becerileri ve sergiledikleri iletişim örüntüleri, modelin çıktıları üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bu çıktıların, hizmetin odağında yer alan çocuk ve çocuğun yararı ilkesine sağlayacağı pozitif etkiler, üzerinde durulması gereken önemli noktalardır. Koruyucu aile hizmet modelinin tüm aşamalarında, hizmetin tarafları olan koruyucu aile, koruyucu çocuk ve biyolojik aileye kazandırılacak iletişim becerileri, koruyucu ailelik sürecinin olabilecek en iyi şekilde devam etmesine ve sonlanmasına katkıda bulunacaktır. Bu çalışmanın amacı, alanda gözlemlenen iletişim anlamındaki aksaklıklara literatür ışığında çözümler bulmaya çalışmaktır. Bunun yanında süreçte aktif olarak rol alan biyolojik aile, koruyucu aile, koruyucu çocuk ve işlemleri takip eden meslek elemanının konuyla ilgili farkındalığının olması, sürecin tüm taraflar için daha sağlıklı ilerlemesine katkı sağlayacaktır.
İndirmeler
Referanslar
Ackerman, J. P., & Dozier, M. (2005). The influence of foster parent investment on children’s representations of self and attachment figures. Journal of Applied Developmental Psychology, 26(5), 507-520. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2005.06.003
Aykul, M. (2019). Korunmaya ihtiyacı olan çocukların sosyal gelişiminde çocuk evlerinin rolü (sakarya örneği̇) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
Balsells, M. À., Pastor, C., Mateos, A., Vaquero, E., & Urrea, A. (2015). Exploring the needs of parents for achieving reunification: The views of foster children, birth family and social workers in Spain. Children and Youth Services Review, 48, 159-166. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2014.12.016
Bass, S., Shields, M. K., & Behrman, R. E. (2004). Children, Families, and Foster Care: Analysis and Recommendations. The Future of Children, 14(1), 4. https://doi.org/10.2307/1602752
Bilican Gökkaya, V. (2014). Ailelerin, koruyucu aile olma nedenleri (Sivas ili örneği). International Journal of Human Sciences / Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 11(1), 603-620. https://doi.org/10.14687/ijhs.v11i1.2733
Bowlby, J. (1999). Attachment and loss (2nd ed). Basic Books.
Certel, N. (2024). Koruyucu Aile Modeli Uygulamalarında Biyolojik Ailelerin Yeri ve Önemi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 35(2), 349-364. https://doi.org/10.33417/tsh.1355646
Çeti̇̇n, H. & Demi̇̇rel, B. (2024). Sosyal hizmet uzmanlarının bakış açısıyla çocuk koruma ve bakım politikalarının değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal ve Beşeri̇ Bi̇li̇mler Araştırma Dergi̇si̇, 11(105), 650-664.
Çocuk Koruma Hizmetleri Planlama ve Çocuk Bakım Kuruluşlarının Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. (2022). Resmi Gazete, 31945, 06.09.2022.
Çocuk Koruma Kanunu. (2005). Resmi Gazete, 5395, 03.07.2005.
Doğan, R. (2013). Bir koruma tedbiri olarak koruyucu aile kurumu ve koruyucu aile yönetmeliği. Ankara Barosu Dergi̇si̇, 2, 145-170.
Dubois-Comtois, K., Bernier, A., Tarabulsy, G. M., Cyr, C., St-Laurent, D., Lanctôt, A.-S., St-Onge, J., Moss, E., & Béliveau, M.-J. (2015). Behavior problems of children in foster care: Associations with foster mothers’ representations, commitment, and the quality of mother–child interaction. Child Abuse & Neglect, 48, 119-130. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2015.06.009
Dursun, Y., Ayaz, A. M. B., Çelebi̇, N. B., Şi̇şmanlar, Ş. G., & Coşkun, A. (2023). Koruyucu Aileden Biyolojik Aileye Dönüş Olgu Sunumu, 04(01).
Evirgen G. N., & Gözün Kahraman, Ö. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarında bağlanma ve benlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2446 2454. doi: 10.17218/hititsosbil.417456
Kellas, J. K., & Manusov, V. (2003). What’s in a Story? The Relationship Between Narrative Completeness and Adjustment to Relationship Dissolution. Journal of Social and Personal Relationships, 20(3), 285-307. https://doi.org/10.1177/0265407503020003002
Kitiş, S., & Söylemez, Y. (2021). Kalpten Bir Ev: Koruyucu Aile Müdahale Programının Çocuk ve Ebeveynler Üzerindeki Etkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(3), 729-753. https://doi.org/10.33417/tsh.794922
Koerner, A. F., & Fitzpatrick, M. A. (2002). Toward a Theory of Family Communication. Communication Theory, 12(1), 70-91. https://doi.org/10.1111/j.1468-2885.2002.tb00260.x
Korkmaz, B. C. & Demiryürek, Y. B., (2025). Türkiye’de çocuk bakım kuruluş modellerine güncel bir bakış. Toplum ve Sosyal Hizmet, 36(2), 299- 320. https://doi.org/10.33417/tsh.1547827
Koruyucu Aile Yönetmeliği. (2012). Resmi Gazete, 28497, 14.12.2012.
Leathers, S. J. (2003). Parental Visiting, Conflicting Allegiances, and Emotional and Behavioral Problems Among Foster Children*. Family Relations, 52(1), 53-63. https://doi.org/10.1111/j.1741-3729.2003.00053.x
Luke, N., & Coyne, S. M. (2008). Fostering self‐esteem: Exploring adult recollections on the influence of foster parents. Child & Family Social Work, 13(4), 402-410. https://doi.org/10.1111/j.1365-2206.2008.00565.x
Nelson, L. R., & Colaner, C. W. (2020). Fostering “Family”: Communication Orientations in the Foster Parent-Child Relationship. Western Journal of Communication, 84(4), 476-498. https://doi.org/10.1080/10570314.2020.1734231
Önen, S. M. & Ozan, M. S. (2019). Sosyal hizmetler bağlamında çocukların korunması: çocuk hizmetlerinin incelenmesi, 3. uluslararası sosyoloji̇ ve ekonomi̇ kongresi̇ tam meti̇n ki̇tabı içinde (s. 256-265). Malatya.
Özkan, İ. & Özyürek, A. (2025), “Mizaç Temelli Eğitim Programının Çocukların Problem Davranışları ve Anne-Çocuk İletişimine Etkisinin İncelenmesi”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (38): s. 1-18. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1433016
Öztürk, E. (2018). Çocuk evleri̇ sitesinde çalışan bakım elemanlarının problem çözme becerileri, öğrenilmiş güçlülük ve çocuk sevme düzeyleri̇ arasındaki̇ ilişki̇ (ankara ili örneği̇) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
Pür, A. & Köroğlu, C. Z. (2025). Ebeveyn tutumlarının çocukluk dönemi̇ psi̇kososyal geli̇şi̇me etki̇leri̇: sağlık tedbi̇ri̇ alan çocuklar üzeri̇ne bi̇r değerlendi̇rme. Sosyal Sağlık Dergisi, 5(1), 66-80.
Sağlam, Z. (2023). Aile odaklı hizmet modeli̇ olarak koruyucu aile uygulaması. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
Schofield, G., & Beek, M. (2005). Providing a secure base: Parenting children in long-term foster family care. Attachment & Human Development, 7(1), 3-26. https://doi.org/10.1080/14616730500049019
Sosyal Hizmet Merkezleri Yönetmeliği. (2013). Resmi Gazete, 28554, 09.02.2013.
Sosyal Hizmetler Kanunu. (1983). Resmi Gazete, 2828, 24.05.1983.
Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmetleri Hakkında Yönetmelik. (2015). Resmi Gazete, 29284, 03.03.2015.
Stovall, K. C., & Dozier, M. (1998). Infants in Foster Care: An Attachment Theory Perspective. Adoption Quarterly, 2(1), 55-88. https://doi.org/10.1300/J145v02n01_05
Şahin, S. & Aral, N. (2012). Aile içi iletişim. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 5566. https://doi.org/10.1501/Asbd0000000029
Tezel, Z., Demirel, B., & Kaya, Z. Ş. (2018). Ailelerin Koruyucu Aile Olmaya Karar Vermelerinde Etkili Olan Etmenler ile Koruyucu Aile Olmanın Anlam ve Önemi. 19(43).
Türk Medeni Kanunu. (2001). Resmi Gazete, 4721, 22.11.2001.
Uyanık, D., & Dinçer, F. Ç. (2025). Okul öncesi öğretmenlerinin şiddetsiz iletişim kullanmaya ilişkin görüşleri: Fenomenolojik bir çalışma.Yaşadıkça Eğitim, 39(1), 76–97. https://doi.org/10.33308/26674874.2025391788
Üstüner, S., Erol, N., & Şimşek, Z. (2005). Koruyucu Aile Bakımı Altındaki Çocukların Davranış ve Duygusal Sorunları. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 12(3), 130-140.
Yıldız, L. (2024). Yükleriyle olgunlaşmış çocuklar, duygusal değerleriyle evlat edindirme ve koruyucu aile hizmetleri. Morena Yayınevi̇.
Yiğitoğlu, G., Vural, B., & Körükçü, Ö. (2020). Koruyucu ailelerin kişilik özelliklerinin incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(4), 1417-1436. https://doi.org/10.33417/tsh.722555
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Kategoriler
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Uluslararası Öğrenen Toplum Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
